Λένε πως οι θησαυροί είναι πάντα καλά κρυμμένοι. Κάπως έτσι θα χαρακτηρίζαμε το ιδιωτικό μουσείο του Ιωάννη Παραπονιάρη. Καλά κρυμμένο στη περιοχή Αγία Ειρήνη, το ιδιωτικό μουσείο πολεμικών ευρημάτων ή αλλιώς “Diposito di Guerra” μας περίμενε να το εξερευνήσουμε. Με την είσοδο μας στο χώρο καταλάβαμε ακριβώς που βρισκόμασταν. Διάσπαρτα αντικείμενα, μια άλλης εποχής βρίσκονται στον προαύλιο χώρο για να ξυπνήσουν μνήμες σε κάποιους και για να διδάξουν ιστορία στους νεότερους. Το κτήριο το οποίο στεγάζει το ιδιωτικό μουσείο είναι και αυτό ένα έκθεμα. Όπως μας ανέφερε ο κος. Παραπονιάρης, κατασκευάστηκε σαν μικρογραφία μιας στρατιωτικής αποθήκης της τότε εποχής, με τα ίδια υλικά.
Ξεναγηθήκαμε στο χώρο και οι ώρες δεν ήταν αρκετές. Η συλλογή περιλαμβάνει κάπου στις 3,500 αντικείμενα.Είναι τόσα πολλά που ούτε ο ίδιος δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό, είναι αδύνατον να μετρηθούν μας είχε πει. Κατά τη διάρκεια που βρισκόμασταν εκεί ακούσαμε την ιστορία από τον ίδιο τον συλλέκτη με λεπτομέρειες που μόνο αυτός θα μπορούσε να ξέρει. Το κάθε αντικείμενο, μικρό ή μεγάλο, είχε κάτι να πει, μια δικιά του μοναδική ιστορία για να σε γυρίσει πίσω. Όλα μαζί όμως τα αντικείμενα σε γύριζαν στην εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη Μάχη της Λέρου. Ο κος. Παραπονιάρης, ένας άνθρωπος με πάθος και αγάπη για αυτό που κάνει, μας άνοιξε το ντουλαπάκι της ιστορίας αλλά και της ζωής του.
Για αρχή θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για εσάς, ποια είναι η δική σας ιστορία;
Εγώ είμαι ένας απλός πολίτης της Λέρου ο οποίος έζησε όλα αυτά τα χρόνια μετά τον πόλεμο εδώ. Όλα αυτά τα αντικείμενα που βλέπεις εδώ τα έζησα, τα έβρισκα εδώ, υπήρχε αφθονία δηλαδή. Το πατρικό μου σπίτι είναι αυτό που βρίσκεται δίπλα. Εδώ ζούσανε πριν τον πόλεμο Ιταλοί αξιωματικοί και έξω στα αντίσκηνα μένανε οι απλοί στρατιώτες. Σε αυτή τη φωτογραφία εδώ, στο ντοκουμέντο αυτό, είναι 4 Ιταλοί αξιωματικοί στο πατρικό μας σπίτι που βρίσκεται δίπλα και αυτό το κοριτσάκι που κρατάνε είναι η μάνα μου. Δηλαδή περίπου το 1935. Αυτή ήταν η αφορμή, όταν γεννήθηκα εγώ το 1954 εδώ ο τόπος για να το πούμε απλά «βρώμαγε» από τέτοιου είδους αντικείμενα, δεν έδινε κανείς σημασία εκείνη την εποχή. Λογικό ήτανε σαν μικρός που ήμουν, η περιέργεια και οι ιστορίες που λέγανε οι γονείς να παίξουν κάποιο ρόλο σημαντικό.
Η ιστορία του μουσείου σας ποια είναι;
Ξεκίνησα από πολύ νεαρή ηλικία θα έλεγε κανείς αφού την εποχή εκείνη μαζεύαμε υλικό, «μπρούτζα» όπως τα λέγαμε εμείς, μετάλλευμα δηλαδή για να τα πουλήσουμε να πάρουμε ένα χαρτζιλίκι. Η ιστορία είναι ότι κάποια αντικείμενα, κάποια που ήτανε διάσημα όπως κάποια των Βρετανών ή κάποια κουμπιά μου έκαναν εντύπωση εμένα. Προκειμένου να μην φύγουνε έδινα ή από το χαρτζιλίκι μου κάποια χρήματα ή σε είδος δηλαδή έδινα μέταλλο προκειμένου να πάρω αυτά τα πράγματα. Και κάπως έτσι ξεκίνησε η συλλογή για να είναι σήμερα αυτό που βλέπετε.
Εκτός από τα αντικείμενα που καταφέρατε να μαζέψετε στην αρχή, όταν είχατε ήδη δημιουργήσει μια συλλογή, πως συνεχίσατε να βρίσκετε αντικείμενα;
Όπως είπα εκείνη την περίοδο, δηλαδή σε νεαρή ηλικία όταν ήμουνα δεν έκανες ιδιαίτερη προσπάθεια για να βρεις τέτοια πράγματα. Τα έβρισκες παντού. Δηλαδή ήταν μια Λέρος διάσπαρτη με τέτοιου είδους αντικείμενα και ειδικά με αντικείμενα που είχανε να κάνουνε με πυρομαχικά. Μας συμβούλευαν οι γονείς και δεν δίναμε σημασία. Αλλά δεν κάναμε ιδιαίτερη προσπάθεια δηλαδή. Όταν έβρεχε και έκανε μπόρες ξεθάβονταν, τότε κατέβαζε πολύ υλικό. Δηλαδή ακόμα και τώρα υπάρχουνε οβίδες στα βουνά και αν την βρει κάποιος φωνάζει το στρατό για να την «σκάσουν» με ασφάλεια. Υπάρχει πρώτα μια διαδικασία. Πρέπει πρώτα να ειδοποιηθεί η αστυνομία, να γίνει μια αναφορά προς την ταξιαρχία, και η ταξιαρχία να στείλει ένα ειδικό οπλουργό για να τα εξουδετερώσει. Να σου πω δηλαδή ότι εδώ γύρω στην περιοχή υπάρχουνε μέσα σε τοίχους τέτοια πράγματα κρυμμένα ακόμα.
Από τα εκθέματα σας θα ξεχωρίζατε κάποιο;
Όχι. Αυτό είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Πάρα πολύ δύσκολη ερώτηση. Η καλύτερη μου βιτρίνα είναι αυτή εδώ που σχημάτισα το σχήμα της Λέρου με διάφορα κομμάτια από το πεδίο της μάχης. Αποτελείτε δηλαδή από διάφορα θραύσματα, κάποια υπολείμματα από οβίδες, κάποιες σφαίρες, από τέτοια πράγματα. Αυτά λένε πάρα πολλά για τη συγκεκριμένη περίοδο της ιστορίας της Λέρου, της Μάχης της Λέρου. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω όμως. Ένα αντικείμενο που για εσένα ίσως είναι αδιάφορο, για εμένα ίσως είναι ιστορία. Δηλαδή, όλα αυτά τα παλιοσίδερα που βλέπεις είναι μια απόδειξη, τεκμήρια της εποχής εκείνης, μαρτυρούν την περίοδο εκείνων των ημερών, της κατοχής της Λέρου.
Θεωρείτε πως η συλλογή σας είναι πλήρης ή υπάρχουν ακόμα κάποια κενά στην ιστορία που πρέπει να συμπληρωθούν;
Και αυτή είναι δύσκολη ερώτηση. Εγώ θεωρώ ότι είναι μια συλλογή η οποία είναι συγκεκριμένη για την περίοδο της μάχης της Λέρου. Μια συλλογή βέβαια δεν ολοκληρώνετε ποτέ είναι γεγονός. Σίγουρα κάτι θα λείπει. Μαρτυρεί εκείνο το τετραήμερο της συγκεκριμένης περιόδου.
Είχατε δεχτεί ποτέ κάποια επίσκεψη από κάποιον που υπηρέτησε εκείνη την εποχή στη Λέρο ή που συνδέετε με κάποιο τρόπο με τη Λέρο εκείνης της περιόδου;
Έχουν περάσει πάρα πολλοί βετεράνοι του Β’Παγκοσμίου Πολέμου από εδώ, όπως και δικοί τους άνθρωποι. Απόδειξη είναι βέβαια πως θεωρούν τον χώρο πολύ προσωπικό, αν μπορώ να το πω έτσι, πολύ ιερό. Θεωρούν ότι κάτι έχουν αφήσει, κάποιους γονιούς, κάποιος πατεράδες, παππούδες. Ένα κομμάτι της ζωής τους.
Σας δώσανε καθόλου κάποιες πληροφορίες που ίσως δεν ξέρατε;
Σίγουρα, σίγουρα. Οι πληροφορίες πάντα είναι δεχτές. Και εγώ όπως σας είπα μετά τον πόλεμο γεννήθηκα. Οι πληροφορίες αυτές είναι για το νησί χρήσιμες. Δηλαδή από τον TonyRongers, ο οποίος είναι ένας ιστορικός που έχει γράψει και δυο βιβλία για τη Μάχη της Λέρου, έμαθα που ήταν η διοίκηση του ταξίαρχου Tinley. Πράγματα δηλαδή που μου ήταν άγνωστα. Άγνωστα με την έννοια ότι άρχισα να μαζεύω αυτά τα πράγματα και μου κάνανε εντύπωση, θεώρησα καλό ότι κάποια πράγματα πρέπει να μείνουνε στο νησί.
Για όσα χρόνια διατηρείτε αυτό το χώρο είχατε ποτέ δεχτεί ποτέ κάποια βοήθεια είτε από την τοπική αρχή είτε από κάποιο φορέα;
Όχι. Σίγουρα όχι. Δεν έχω δεχτεί από κανένα καμία βοήθεια. Αντιθέτως, είχα προβλήματα με το νόμο. Κατηγορήθηκα για παράνομη κατοχή πολεμικού υλικού. Με πήγανε συνοδεία αυτόφωρο στη Κω. Παρόλο που έγινε έρευνα και έκθεση από ειδικό του στρατού ότι όλα αυτά τα αντικείμενα ήτανε κατεστραμμένα όπως επίσης και τα πυρομαχικά. Παρόλα αυτά κατηγορήθηκα. Αθωώθηκα βέβαια μετά από έφεση που έκανα.
Ποιο είναι το όνειρο σας για αυτό το χώρο; Πως θα θέλατε να το δείτε σε 5-10 χρόνια;
Απλά επειδή το υλικό είναι πάρα πολύ, το όνειρο μου ίσως είναι να μπορούσα να επεκτείνω τον χώρο αλλά ειδικά στις μέρες μας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω κόστους. Και αυτός ο χώρος που έγινε, έγινε από το μεράκι μου. Δαπάνησα, κυνηγήθηκα και κατάφερα να κάνω αυτό το μικρό χώρο. Στο μέλλον, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνει μια σοβαρή πρόταση από κάποια αρχή με τόσα κτήρια που υπάρχουνε, αναγκαστικά θα μείνω εδώ. Στο μέλλον όμως δεν ξέρω τι μπορεί να γίνει. Σημασία έχει ότι αυτό το υλικό ανήκει στη Λέρο, δεν είναι δικό μου. Μπορεί να έχω δαπανήσει χρήμα, να έχω κυνηγηθεί αλλά λέω ότι είναι αντικείμενα που ανήκουν στη Λέρο και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να φύγουν έξω από το νησί.
Τα όνειρα σας για το νησί σας ποια είναι; Σε 10 ή 20 χρόνια η Λέρο πως θα πρέπει να είναι κατά την άποψη σας;
Δεν ξέρω. Είμαι άτομο που, αν μου επιτρέπετε να το πω, είμαι απαισιόδοξο. Προσπαθώ να αποβάλω κακές σκέψεις, προσπαθώ να σκέφτομαι το καλύτερο. Ανησυχώ, γενικά ανησυχώ. Θα ήθελα και θα μου άρεσε να αναδειχτεί αυτή η ιστορία της Λέρου γιατί αυτό είναι που πρέπει να δείχνει το νησί προς τα έξω. Ανησυχώ και ελπίζω όμως. Και πάντα πρέπει να ελπίζουμε.
Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο; Κάτι που θέλετε να μάθει ο κόσμος;
Πολλοί επισκέπτες που έρχονται εδώ με ρωτάνε γιατί το έκανα εδώ και όχι προς τα κάτω, πιο κεντρικά. Θέλω να πω ότι εδώ είναι μια ιστορική περιοχή. Πριν από τον πόλεμο ήταν η Τρίτη Κομπανία του 10ου Συντάγματος της Ρεγγίνας, των Ιταλών. Από αυτή την περιοχή και πάνω ήταν οι Ιρλανδοί. Δεν είναι ένας τυχαίος χώρος εδώ.
