DESCRIPTION

Η αρχή

Στις 13 Μαΐου 1912 καταφθάνουν οι Ιταλοί ανοιχτά στο Παντέλι με τα πολεμικά πλοία SAN GIORGIO, REGINA MARGARITA και REGINA ELENA, ενώ στο λιμάνι της Αγ. Μαρίνας το καταδρομικό PISA αποβιβάζει ιταλικά αγήματα.

Στον Πλάτανο συγκεντρώθηκαν οι πεζοναύτες και από εκεί ανέβηκαν στο Κάστρο και έστησαν στον ιστό την ιταλική σημαία.

Στο Παρθένι εγκατέστησαν κανόνια παλαιού τύπου, που μετέφεραν από Λιβύη. Από το λιμανιού Παρθενιού ξεκίνησε η πρώτη επιχείρηση πέντε τορπιλοβόλων.

Το 1912, κατά τον Ιταλοτουρκικό Πόλεμο, οι Ιταλοί κατέλαβαν όλα τα Δωδεκάνησα εκτός του Καστελόριζου. Στις 12 Μαΐου του 1912, το νησί κατελήφθη από τους ναύτες του Ιταλικού Καταδρομικού San Giorgio. Οι Έλληνες κάτοικοι των Δωδεκανήσων, κήρυξαν την αυτονομία τους ως “Κράτος του Αιγαίου”, με σκοπό την ένωση με την Ελλάδα, αλλά με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι προσπάθειες δεν καρποφόρησαν και οι Ιταλοί διατήρησαν τον έλεγχο των νησιών.

Από το 1916 ως το 1918, οι Βρετανοί χρησιμοποιούσαν τη Λέρο ως ναυτική βάση. Με το σύμφωνο Βενιζέλος-Τιττόνι, το νησί θα επέστρεφε στην Ελλάδα, μαζί με όλα τα Δωδεκάνησα, εκτός της Ρόδου, αλλά έπειτα από την ελληνική ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1919-1922) οι Ιταλοί ακύρωσαν τη συμφωνία. Η Συνθήκη της Λοζάννης επιβεβαίωσε την ιταλική κτήση της Λέρου και των Δωδεκανήσων.

Το νέο ιταλικό φασιστικό καθεστώς, επιχείρησε ενεργά να ‘ιταλοποιήσει’ τα Δωδεκάνησα, κάνοντας την εκμάθηση της Ιταλικής υποχρεωτική, δίνοντας κίνητρα στους ντόπιους να αποκτήσουν την ιταλική υπηκοότητα και καταργώντας ελληνικά ιδρύματα. Τη Δεκαετία του ’30, οι ιταλικές αρχές έχτισαν την πόλη Portolago, σύμφωνα με τα κριτήρια του νέου μοντέλου ιταλικής πολεοδομίας. Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της ιταλικής ορθολογιστικής αρχιτεκτονικής. Οι Έλληνες το ονόμασαν αργότερα Λακκί.

Κατά τη διάρκεια των 31 χρόνων που οι Ιταλοί παρέμειναν στη Λέρο, έφτιαξαν ένα σπουδαίο σχέδιο πολεοδομίας και ενοχύρωσης του νησιού, καθώς η στρατηγική του τοποθεσία και τα μεγάλα, φυσικά του λιμάνια (το μεγαλύτερο των οποίων, το Λακκί, είναι το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι μεγάλου βάθους στη Μεσόγειο Θάλασσα το έκαναν ιδανική ναυτική βάση. Η ενοχύρωση της Λέρου όπως και η κατασκευή μια μεγάλης ναυτικής βάσης στο Λακκί, διασφάλιζαν τον ιταλικό έλεγχο μια περιοχής που είχε ζωτική σημασία για τους Συμμάχους (το Αιγαίο, τα Δαρδανέλια και τη Μέση Ανατολή. Ο Μουσολίνι είδε το νησί ως μια βάση ύψιστη σημασίας για την ιταλική κυριαρχία στο ανατολικό Αιγαίο, όπως και το Portolago ως το ιδανικό μέρος για να χτίσει μια έπαυλη παραθερίσματος.

 

Η σημασία της Λέρου και ο ρόλος της Τουρκίας

Η κατάληψη των Δωδεκανήσων από τις ιταλικές δυνάμεις, που έγινε κατά τη διάρκεια του ιταλο-τουρκικού πολέμου, αποσκοπούσε στην παρεμπόδιση των οθωμανικών δυνάμεων που κατευθύνονταν στη Λιβύη, η οποία ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής η Λέρος μετατράπηκε σε σημαντική ναυτική βάση των Ιταλών. Με τον τρόπο αυτό οι τελευταίοι επεδίωκαν να αποκτήσουν τον έλεγχο της Μεσογείου και να εμποδίσουν τα σχέδια της Αγγλίας για διείσδυση στη Μέση Ανατολή.

Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943 η Ιταλία συνθηκολόγησε. Στις 11 Σεπτεμβρίου οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν τη Ρόδο και κατόπιν, στις 3 Οκτωβρίου την Κώ. Με την πτώση της Ρόδου και την παράλληλη κατάληψη της Καρπάθου δεν ήταν δυνατή πλέον η είσοδος των Βρετανών στο Αιγαίο. Επίσης η ύπαρξη γερμανικών βάσεων στην περιοχή έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια των συμμαχικών δυνάμεων στην Αίγυπτο και έτσι οι Σύμμαχοι αποφάσισαν ότι η Λέρος, που είχε οργανωθεί σε σημαντικό ιταλικό οχυρό, έπρεπε να διατηρηθεί οπωσδήποτε και να ανακαταληφθούν η Ρόδος και η Κως. Επιπλέον μια συμμαχική νίκη στην περιοχή θα έδειχνε ότι η Γερμανία δεν ήταν ανίκητη και θα έπειθε την Τουρκία να μπει στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

 

Ο ορθολογισμός

Ο ορθολογισμόςρασιοναλισμός) είναι η συνολική φιλοσοφική κατεύθυνση που αποδέχεται, ως γνώμονα και αφετηρία της γνώσεως τη λογική σκέψη. Από την περίοδο του Διαφωτισμού ο ορθολογισμός συνδέεται συνήθως με την εισαγωγή των μαθηματικών μεθόδων στη φιλοσοφία, αρχικά με το έργο των Ντεκάρτ, Λάιμπνιτς και Σπινόζα.

Ο ορθολογισμός συχνά έρχεται σε αντιπαράθεση με τον εμπειρισμό. Στη πράξη οι απόψεις αυτές δεν αποκλείονται αμοιβαία, αφού για παράδειγμα η φιλοσοφία της επιστήμης είναι και ορθολογιστική και εμπειρική. Αν τραβηχτεί όμως στα άκρα ο εμπειρισμός θεωρεί ότι όλες οι ιδέες προέρχονται από την εμπειρία, είτε μέσω των πέντε εξωτερικών αισθήσεων, είτε μέσω των εσωτερικών αισθήσεων όπως ο πόνος και η ευχαρίστηση, και επομένως ότι η γνώση βασίζεται ουσιαστικά στην εμπειρία. Αντίστοιχα κάποιες εκδοχές ορθολογισμού υποστηρίζουν ότι ξεκινώντας με βασικές θεμελιώδεις αρχές, όπως τα αξιώματα της γεωμετρίας, θα μπορούσε κανείς να αντλήσει απαγωγικά το σύνολο ολόκληρης της δυνατής γνώσης. Οι φιλόσοφοι που υποστήριζαν περισσότερο την άποψη αυτή ήταν ο Σπινόζα και ο Λάιμπνιτς, οι προσπάθειες των οποίων να αντιμετωπίσουν τα επιστημολογικά και μεταφυσικά προβλήματα που έθεσε ο Ντεκάρτ οδήγησαν σε ανάπτυξη μιας κάπως θεμελιοκρατικής προσέγγισης του ορθολογισμού. Τόσο ο Σπινόζα όσο και ο Λάιμπνιτς υποστήριζαν ότι κατ ‘αρχήν τουλάχιστον όλες οι γνώσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιστημονικών γνώσεων, μπορούν να αποκτηθούν με τη χρήση του ορθού λόγου και μόνο. Αν και οι δύο παραδέχονταν ότι αυτό δεν είναι δυνατό στην πράξη για τον άνθρωπο, παρά μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές της επιστήμης όπως είναι τα μαθηματικά.

Οι ιταλοί κατά τη διάρκεια της κατοχής της Δωδεκανήσου (1912-1943) είχαν μια πολυσχιδή δραστηριότητα και υλοποίησαν πολλά κτιριακά έργα στα νησιά για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε διοικητικό, στρατιωτικό, εκπαιδευτικό, νοσηλευτικό αλλά και τουριστικό και πολιτιστικό επίπεδο. Δημιούργησαν πληθώρα τουριστικών υποδομών αλλά και χώρους για τα θεάματα και τις τέχνες στη Ρόδο στην Κω και στη Λέρο κύρια για την χρήση των ιταλών στρατιωτικών και των αποίκων.

Στη Λέρο λόγο της γεωγραφικής θέσης και της ιδιαίτερης μορφολογίας της (μεγάλα προφυλαγμένα λιμάνια) δημιούργησαν τη μεγαλύτερη ιταλική ναυτική βάση της ανατολικής μεσογείου.

Στα πλαίσια αυτής της προοπτικής κατασκεύασαν στο Λακκί, στην αρχή λίγα μεμονωμένα κτιριακά συγκροτήματα για τις ανάγκες του στρατωνισμού τους. Αργότερα προγραμματίστηκε και μελετήθηκε μια ολόκληρη πόλη που θα κάλυπτε όλες τις ανάγκες των στρατιωτικών και των οικογενειών τους.

 

Η αρχιτεκτονική έκφραση στην Ιταλία και στις αποικίες

Στις αρχές του αιώνα μας στη βόρεια και κεντρική Ιταλία παρουσιάζεται μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη, κάτι που προκαλεί σημαντική αγροτική μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα. Το γεγονός αυτό προκαλεί την ανάπτυξη των πρώτων περιφερειών των μεγαλουπόλεων, αλλά και την αναδιοργάνωση των υπαρχόντων ιστορικών κέντρων.

Για τις αναπτυσσόμενες μεγαλουπόλεις προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη σύνταξης νέων σχεδίων πόλεων.

Για την πραγματοποίηση αυτών των έργων καταστράφηκαν σημαντικά τμήματα ιστορικής και αρχαιολογικής σημασίας των πόλεων.

Το φασιστικό καθεστώς αγκάλιασε τα μοντέρνα αρχιτεκτονικά κινήματα, ενώ δεν έκρυβε την ιδιαίτερη προτίμηση του στα συντηρητικά.

Το πείραμα των «Νέων Πόλεων» στην Ιταλία δεν είχε μεγάλη επιτυχία. Ο πόλεμος επιδείνωσε την οικονομική κατάσταση, με αποτέλεσμα να μην επιτρέψει την ολοκλήρωση των φιλόδοξων αυτών σχεδίων.

Κυρίως αυτές οι επεμβάσεις έγιναν στη Ρόδο και την Κω. Μοναδική περιπτωση στο χώρο της Δωδεκανήσου αποτελεί η δημιουργία της «Νέας Πόλεως» του Λακκιού, που κατά την άποψη μας, είναι η πιο ολοκληρωμένη μορφή οργάνωσης του συγκεκριμένου χώρου. Το Λακκί θα πρέπει να συγκρίνεται μόνο με τις «Νέες Πόλεις» της Μητροπολιτικής Ιταλίας, αφού αποτελεί το πιο επιτυχημένο πείραμα δημιουργίας «Νέων Πόλεων».

Οι νέες τεχνικές και τα νέα υλικά, όπως το τσιμέντο, που φτάνουν από Ιταλία, παρέχουν τη δυνατότητα υλοποίησης όλων των αποφάσεων της κυβέρνησης.

 

Ιδιώματα της ιταλικής αρχιτεκτονικής στα Δωδεκάνησα

Τέσσερα είναι τα ευδιάκριτα ιδιώματα της Ιταλικής Αρχιτεκτονικής στα Δωδεκάνησα:

  1. Το πρώτο είναι εξαιρετικά ΕΚΛΕΚΤΙΚΟ, έχει τις ρίζες του στα πρότυπα της αρχιτεκτονικής της Β. Ιταλίας και ιδιαίτερα της Βενετίας.
  2. Η δεύτερη κατηγορία συμπεριλαμβάνει κτίρια, που έχουν αναπτυχθεί με βάση «Ανατολίτικα» «Αραβουργικά θέματα».
  • Στην τρίτη περίπτωση συγκαταλέγονται κτίρια, που προήλθαν από την ανάμειξη στοιχείων των δυο προηγούμενων κατηγοριών.
  1. Το τέταρτο ιδίωμα περιλαμβάνει ένα σημαντικό αριθμό κτιρίων, που ανήκουν τυπολογικά στη μορφολογία του «Διεθνούς Στυλ».

 

Από τον MARIO LAGO στον DE VECCHI

Ο MARIΟ LAGO πραγματοποίησε πρώτος δημόσια έργα στα Δωδεκάνησα. Αυτό θα πρέπει να το συνδυάσουμε και με το γεγονός της υπογραφής της Συνθήκης της Λοζάνης, λίγους μήνες μετά την άφιξη του στα Δωδεκάνησα. Ήταν ήρεμος και μορφωμένος άνθρωπος, που διαπνεόταν από ένα εθνικό Ιταλικό ρομαντισμό. Στα 13 χρόνια, που παρέμεινε ως Διοικητής Δωδεκανήσου έβλεπε τα νησιά σα μια ευκαιρία για την αναβίωση της δόξας της Ιταλίας, πάνω στα πρότυπα της Ναυτικής Αυτοκρατορίας της Βενετίας. Είχε ευρύτερες φιλοδοξίες για την περιβαλλοντική ανάπτυξη των νησιών.

Η κατάσταση διαφοροποιείται με την άφιξη του νέου Διοικητή Cesare Maria De Vecchi di Val Cismon, μέλους της τετραδρίας του Φασισμού, τρίτου στελέχους στη διοικητική ιεραρχία του Μουσολίνι. Με βλέψεις για πολύ ψηλότερα, γεγονός που ενοχλούσε το δικτάτορα, ενώ ήταν Υπουργός Παιδείας στη Ρώμη, στάλθηκε στα Δωδεκάνησα μακριά από το διοικητικό πυρήνα της πρωτεύουσας της Ιταλίας.

 

Το Διεθνές Στυλ του Λακκιού

Η αρχιτεκτονική του Λακκιού ανήκει εξ’ ολοκλήρου στην κατηγορία του «Διεθνούς Στυλ» και έχει μείνει σχεδόν αγνοημένη από τη βιβλιογραφία.

Η πόλη του Λακκιού εκπλήσσει τους μελετητές αυτής της ιδιότυπης αρχιτεκτονικής του αιώνα μας.

Το Λακκί ως πολεοδομική και αρχιτεκτονική ενότητα, αναφέρει ο καθηγητής Νικ. Χολέβας συνδέει την Ελλάδα με το Διεθνές Στυλ, μέσω των κτιρίων, που κατασκεύασαν εδώ οι Ιταλοί. Πέρα όμως από το θαυμασμό και την έκπληξη για την αρχιτεκτονική αυτή, συγχρόνως προκαλεί απογοήτευση για τη σημερινή κατάσταση πολλών κτιρίων.

Γιατί αγνοήθηκαν για περισσότερο από μισό αιώνα τα κτίρια στο Λακκί από την ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, όταν μάλιστα μερικά από αυτά, όπως η αγορά, αποτελούν εκλεκτά δείγματα της τυπολογίας στην οποία ανήκουν. Όταν μάλιστα η αγορά, είναι από τα σημαντικότερα κτίρια, που δημιούργησε η εποχή εκείνη σε διεθνές επίπεδο αναφοράς.

Μετά την αναχώρηση των Ιταλών ότι άφησαν πίσω τους χαρακτηρίστηκε ως φασιστικό. Το «Διεθνές Στυλ», που χρησιμοποίησαν οι Ιταλοί στη Λέρο θεωρήθηκε ως «Αρχιτεκτονική των Ιταλών», δηλαδή ως «Φασιστική Αρχιτεκτονική», άρα καταδικαστέα. Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για φασιστική, αλλά για την πρωτοπόρο αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα, την οποία οικειοποιήθηκαν και παρουσίασαν σαν δική τους.

Διαπιστώνει ο Α. Αντωνιάδης: «Πιστεύω ότι το Λακκί έμεινε άγνωστο, αδημοσίευτο, παραμελημένο γιατί με την απελευθέρωση θεωρήθηκε μέσα από τα πλαίσια του καταδικασμού του φασισμού κι όχι μέσα από τα σωστά πλαίσια της ιστορικής προέλευσης του πρωτοπόρου και δημοκρατικού ιδιώματος της διεθνούς μορφολογίας στην οποία ανήκει».

Δεν είναι δίκαιο να καταδικάζεται όλη η αρχιτεκτονική και όλοι οι αρχιτέκτονες της εποχής του DE VECCHI.

 

Η Λέρος γίνεται Ναυτική βάση

Λίγους μήνες μετά την εγκατάσταση του MARIO LAGO ως Στρατιωτικού Διοικητή Δωδεκανήσου υπογράφεται η συνθήκη της Λοζάνης, η οποία εξασφάλιζε και τη νομική κατοχύρωση της ιταλικής παρουσίας στα νησιά.

Από το καλοκαίρι του 1923 εντείνεται η μετατροπή της Λέρου σε Ναυτική Βάση, ενώ προχωρεί μεθοδικά ο εξιταλισμός της Δωδεκανήσου.

Οι Ιταλοί είχαν επισημάνει τις δυνατότητες των λιμανιών της Λέρου, ιδιαίτερα όμως το ενδιαφέρον τους στρέφεται στο μεγάλο φυσικό λιμάνι του Λακκιού.

Ήδη από το Μάιο του 1923 αρχίζουν οι εργασίες για τη δημιουργία Αεροναυτικής Βάσης στα Λέπιδα, ενώ λίγο αργότερα ιδρύονται δυο συνεργεία για τα υδροπλάνα. Μεταφέρονται μεγάλες ποσότητες πολεμοφοδίων παντός είδους, 12 υδροπλάνα, τσιμέντα κλπ. Καταφθάνουν 100 Ιταλοι αξιωματικοί και 300 στρατιώτες του Μηχανικού. Στο λιμάνι αγκυροβολούν περισσότερες από 40 σημαδούρες, ενώ στην περιοχή του Αγ. Γεωργίου ξεφορτώνουν 25.000 τόνους κάρβουνο.

Στο λιμάνι του Λακκιού γίνονται (1924) έργα ναυτικής σημασίας. Στην περιοχή Αγ. Γεωργίου κτίζεται προκυμαία 95 μέτρων για την ευχερέστερη εκφόρτωση πολεμοφοδίων και υλικών, που προορίζονται για τη Ναυτική βάση.

Συνεχίζεται η κατασκευή δρόμου από τον Αγ. Γεώργιο προς το Λακκί μέσω Λεπίδων. Κατασκευάζονται νέα οικήματα, αποθήκες και διάφορα έργα στη Μερικιά.

Σημειώνεται αύξηση του πληθυσμού, λόγο της άφιξης Ιταλών τεχνικών, αφού η Λέρος «έγινε το κύριο στρατιωτικό κέντρο της Δωδεκανησου». Οι Ιταλοι δίνουν τόση αξία στη Λέρο, όση είχε για τους Άγγλους η Μάλτα.

 

Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 γίνονται αναγκαστικές απαλλοτριώσεις για να χαραχτεί η νέα πόλη και να αρχίσει η κατασκευή των υπολοίπων στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε διάφορες περιοχές της Λέρου. Μεγάλα τμήματα της Λέρου, κυρίως στις περιοχές Λακκί, Γωνιά (BASE), Τεμένια και Λέπιδα δημεύονται από τους Ιταλούς.

Τα έργα των Ιταλών στο Λακκί

Η γραφική παραλία με τα χαμηλά σπίτια και τα καφενεία αλλάζει όψη. Η περιοχή της Γωνιάς με τα νεοκλασικά κτίρια δεν αλλοιώνεται, αλλάζει μόνο η χρήση τους. Εφαρμόζεται το νέο σχέδιο πόλεως, ενώ μετά το 1930 γίνεται διάνοιξη δρόμων και αρχίζει η συστηματική ανοικοδόμηση σε τρεις οικιστικές ζώνες.

Το Λακκί ονομάζεται PORTO LAGO (=λιμάνι της λίμνης). Κλεισμένη ολόγυρα από χαμηλά βουνά η περιοχή του λακκιού, με ένα άνοιγμα 400 μέτρων, στο Κατσούνι θύμιζε λίμνη. Σε πολλά σημεία της περιοχής προς τη θάλασσα σχηματίζονταν λάκκοι, που γέμιζαν με νερά, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, μετατρέποντας την περιοχή σε βάλτο.

Για την αποξήρανση του βάλτου φυτεύονται ευκάλυπτοι και στη θεμελίωση των νέων κτιριακών συγκροτημάτων δίνεται ιδιαίτερη σημασία και προσοχή. Μεταφέρουν κορμούς δέντρων και με ειδικό μηχάνημα τους σφηνώνουν στο έδαφος, όπου αυτό ήταν μαλακό. Πάνω στου σφηνωμένους κορμούς καρφώνονται σιδερένιοι δοκοί, ακολουθεί λιθόστρωση και ρίχνεται μπετόν. Για δυο περίπου χρόνια το λακκί ήταν γεμάτο σκόνη και λάσπη, ιδιαίτερα τη περίοδο των βροχών από τις επιχωματώσεις, που πραγματοποίησαν σε διάφορα σημεία. Το χώμα μεταφέρθηκε από κτήμα της περιοχής Αγ. Θεολόγου. Τόνοι μπετόν ρίχνονται μεταβάλλοντας το τοπίο και κυρίως την γραφική παραλία.

Στη περιοχή Αγ. Γεωργίου δημιουργούνται τα κτίρια των συνεργείων διαφόρων ειδικοτήτων, δεξαμενές καυσίμων, καταφύγια, ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα, για εξυπηρέτηση πολεμικών σκαφών όλων των τύπων καθώς και πλωτή δεξαμενή. Γύρω στα 1936 κτίζονται τα μεγάλα οικήματα των αξιωματικών και ναυτών των υποβρυχίων και του υπόλοιπου στρατιωτικού προσωπικού του ναυστάθμου.

Στα Λέπιδα διαμορφώνεται ο χώρος της Αεροναυτικής Βάσης «G. ROSSETI», που ονομάστηκε έτσι για να τιμηθεί ο πρώτος νεκρός Ιταλός πιλότος της βάσης. Κτίζονται στα Λέπιδα οικήματα για το προσωπικό, αλλά και για τις οικογένειες των αξιωματικών, συνεργεία, το κτίριο της Διοίκησης του Αερολιμένα, αποθήκες υλικού κλπ. Δυο μεγάλα και ένα μικρό υπόστεγο για τα υδροπλάνα αντικαθιστούν τα παλιά και πρόχειρα κατασκευασμένα από μουσαμά.

Ήδη από το 1929 άρχισε η κατασκευή του μεγάλου στρατώνα στα Λέπιδα. Το κτίριο αυτό έχει σχέση με το άλλο κτίριο της Ναυτικής Διοίκησης (CASERMA MARINAI, = Ποσειδώνιο, όπου στεγάζεται σήμερα η Πολεοδομία και το ΔΟΝΑ), που άρχισε να κτίζεται το 1929. Και τα δύο είναι της περιόδου, που κυβερνούσε MARIO LAGO και δεν έχουν τα τυπικά χαρακτηριστικά του «Διεθνούς Στυλ», που διακρίνουμε στα υπόλοιπα κτίρια του Λακκιού της εποχής του De Vecchi.

Στο Λακκί κατασκευάζονται υδραγωγείο κοντά στον Αγ. Ιωάννη, δίκτυο ύδρευσης και όμβριων υδάτων. Για να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες ποσότητες νερού δημιουργείται το μεγάλο φράγμα και δεξαμενή της Συκαμιάς. Αξιοποιείται η πηγή της Βαγιάς, η οποία τροφοδοτεί τη δεξαμενή του Αγ. Θεολόγου. Έργα ύδρευσης κατασκευάζονται και στην περιοχή Γοργονιού.

Παράλληλα συνεχίζεται με αμείωτη ένταση ο εξοπλισμός της Λέρου σε προεπιλεγμένες θέσεις στρατηγικής σημασίας στήνονται πυροβολαρχίες, κατασκευάζονται αποθήκες υλικού, καταφύγια και άλλα έργα στρατιωτικής σημασίας, ιδιαίτερα από το 1936 (περίοδος De Vecchi) οπότε δημιουργούνται στρατιωτικές ζώνες, περιφραγμένες με συρματόπλεγμα. Απαγορεύεται η κοπή των θάμνων και τα κτήματα γίνονται δασικά. Οι κτηνοτρόφοι και οι γεωργοί της Λέρου αναγκάζονται να στραφούν στο εργατικό ημερομίσθιο, όταν μάλιστα παρουσιάζεται έλλειψη εργατικού δυναμικού λόγο των πολλών έργων.

 

Τα κτίρια του Λακκιού

Τα κτήρια που δεν έχουν περιγραφή θα τα βρείτε αναλυτικά στην κύρια κατηγορία “Ιστορικός Τουρισμός”

Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΛΑΚΚΙΟΥ (MERCATO DI PORTOLAGO)

ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΛΕΡΟΣ (ALBERGO ROMA)

ΙΤΑΛΙΚΗ ΔΗΜΑΡΧΙΑ ΛΑΚΚΙΟΥ (MUNICIPIO DI PORTOLAGO)

CASA BALILLA

Το κτίριο του προσκοπισμού, που λειτούργησε στην αρχή ως εκκλησία του Αγ. Φραγκίσκου μέχρι να κτιστεί ο νέος καθεδρικός ναός (σημ. Αγ. Νικόλαος). Άρχισε να κτίζεται το 1933. Μέχρι τότε οι θρησκευτικές και λατρευτικές ανάγκες των Ιταλών εξυπηρετήθηκαν σε ένα διώροφο σπίτι πίσω από το σημερινό ναό του Αγίου Νικολάου. Το αρχικό και ιδιότυπο αυτό κτίριο έχει αλλοιωθεί εντελώς, αφού μετατράπηκε σε σύγχρονα καταστήματα και διαμερίσματα.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ (CHIESA) ΤΟΥ SAN FRANCESCO (Αγ. Νικόλαος)

ΤΟ ΙΤΑΛΙΚΟ ΤΕΛΩΝΕΙΟ (R. DOGANA DI PORTO LAGO)

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (R. SCUOLA ELEMENTARE)

Η CASERMA DI REGINA (πρώην ΠΙΚΠΑ)

Το κτιριακό συγκρότημα του ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

Η ΝΑΥΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (CASERMA MARINAI, σημ. ΔΟΝΑ & Πολεοδομία)

ΑΠΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ

Βρίσκεται δίπλα στο μεγάλο κτίριο της Ναυτικής Διοίκησης και άρχισε να κτίζεται το 1933. την περίοδο της Ιταλοκρατίας χρησιμοποιήθηκε για αποθήκευση υλικών και εξαρτημάτων των ιταλικών πολεμικών πλοίων.

Η ΑΠΟΘΗΚΗ – ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Τ.Ε.Μ.Ι. (TABACCI EGEI MANIFATTURA ITALIANA, Ιταλικό Εργοστάσιο Αιγαιικών Καπνών)

Κτίστηκε το 1935 και βρισκόταν απέναντι απ’ την Αγορά (σημ. ΕΤΕ). Βομβαρδίστηκε το 1943 και απ’το κτιριακό αυτό συγκρότημα, σήμερα δεν έχει απομείνει τίποτα.

VIA MAGAZINO (Ο δρόμος των μικρών μαγαζιών)

Η γραμμική αγορά τροφίμων σε μια ημικυκλική διάταξη αρχίζει απέναντι από την Casa Balilla και φτάνει μέχρι το Κινηματοθέατρο. Υπήρχαν καταστήματα διαφόρων κατηγοριών όπως και σήμερα.

PALAZZINA

Στρατιωτικά κτίρια που εξυπηρέτησαν τις ανάγκες της Ναυτικής Βάσης. Κτίζονται από το 1935 σε τρεις ανεξάρτητες μεταξύ τους σειρές:

Α. Στο δρόμο από την παραλία προς το Νοσοκομείο.

Β. Στο δρόμο από το ξενοδοχείο Λέρος προς την πλατεία Ελευθερίας (πρώην ΠΙΚΠΑ).

Γ. Στον κεντρικό δρόμο από τον Αγ. Νικόλαο έως το Γήπεδο Ποδοσφαίρου, οι CASE  I.N.C.I.S. (INSTITUTO NATIONALE CASE IMPIEGATI DELLO STATO).

Είναι έξι συγκροτήματα διώροφων κατοικιών των 4 διαμερισμάτων η καθεμία. Βρίσκονται αριστερά 2 και δεξιά 4 του δρόμου. Κυρίως κατοικηθήκαν από Ιταλούς υπαξιωματικούς, ενώ οι κατοικίες των αξιωματικών ήταν στην σειρά Α.

Άλλα δυο συγκροτήματα κατοικιών των τεσσάρων διαμερισμάτων το καθένα κτίζονται το 1940 στο δρόμο προς το Λιμεναρχείο (οδός Ναυάρχου Ιωαννίδου).

 

Τέλος στα Τεμένια κτίζονται την ίδια περίοδο:

  • Το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας S.I.E.R. (SOCIETA INDUSTRIE ELECTRICHE RODI)
  • Το εργοστάσιο αεριούχων ποτών της εταιρείας DOLIANI, &
  • Το Ιταλικό Νεκροταφείο (1936)

 

Στη συνέχεια διαμορφώνεται η παραλιακή λεωφόρος (La Passegiata Sul Mare) και κατά μήκος της τοποθετούνται τα χαρακτηριστικά κολονάκια με τους σωλήνες ενδιάμεσα, κάτι που συναντάμε και σε άλλα νησιά της Δωδεκανησου.

Μεταπολεμική Ιστορία

Αφού οι Γερμανοί εκκένωσαν το νησί, πέρασε υπό βρετανική διοίκηση μέχρι τις 7 Μαρτίου του 1948, όπου μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα ενώθηκε με την Ελλάδα. 600 χρόνια μετά τη λήξη της Βυζαντινής κυριαρχίας, για πρώτη φορά τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος. Κατά τη διάρκεια των Μεταπολεμικών χρόνων, οι ελληνικές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν πολλά από τα κτήρια του νησιού για διάφορους λόγους. Κατά τη Χούντα των Συνταγματαρχών, το νησί χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εγχώριας εξορίας πολιτικών κρατουμένων, χρησιμοποιώντας τις παλιές Ιταλικές στρατιωτικές αποθήκες στην περιοχή «Παρθένι» και τους παλιούς ιταλικούς στρατώνες στην περιοχή «‘Αγιος Γεώργιος – Λέπιδα» ως στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Video

Contact